Το 2017, ο EU-OSHA εγκαινίασε μια τετραετή ερευνητική δραστηριότητα σχετικά με τις συνδεόμενες με την εργασία μυοσκελετικές διαταραχές (ΜΣΔ), η οποία θα ολοκληρωθεί στα τέλη του 2020. Η εν λόγω ερευνητική δραστηριότητα αποτελεί τον προπομπό της εκστρατείας «Ασφαλείς και Υγιείς Χώροι Εργασίας 2020-22» του EU-OSHA, η οποία επικεντρώνεται στις ΜΣΔ.
Στόχος της δραστηριότητας είναι η προώθηση και υποστήριξη της πρόληψης των μυοσκελετικών διαταραχών (ΜΣΔ) και της διαχείρισης των συνδεόμενων με την εργασία χρόνιων ΜΣΔ στον χώρο εργασίας. Ο στόχος αυτός επιτυγχάνεται μέσω του εντοπισμού, της ευαισθητοποίησης και της καθοδήγησης των εθνικών αρχών, των εργαζομένων και των κλαδικών οργανώσεων σε θέματα ορθών πρακτικών.
Η δραστηριότητα επιδιώκει τους ακόλουθους στόχους:
- να αξιοποιήσει την υφιστάμενη έρευνα και τα νέα στοιχεία για να βελτιωθεί η κατανόηση των βαθύτερων αιτίων των ΜΣΔ σε διάφορους κλάδους και επαγγέλματα·
- να εντοπίσει επιτυχημένες πρωτοβουλίες πρόληψης και διαχείρισης των ΜΣΔ και να τις προωθήσει στο ευρύ κοινό·
- να ενθαρρύνει τον διάλογο μεταξύ των υπεύθυνων χάραξης πολιτικής και των επαγγελματιών του τομέα επαγγελματικής ασφάλειας και υγείας (ΕΑΥ) σχετικά με τη στήριξη μέτρων πρόληψης σε εθνικό επίπεδο·
- να προωθήσει την επιτυχή μακροχρόνια επανένταξη των εργαζομένων με ΜΣΔ μέσω του εντοπισμού αποτελεσματικών προγραμμάτων και μέτρων.
Μεταξύ των ερευνητικών καθηκόντων περιλαμβάνονται βιβλιογραφικές επισκοπήσεις, συλλογή και ανάλυση στοιχείων, περιπτωσιολογικές μελέτες, καθώς και εντοπισμός βέλτιστων πρακτικών, πρακτικών εργαλείων και υλικών κατάρτισης και ευαισθητοποίησης.
Τα έργα και οι λοιπές δραστηριότητες περιλαμβάνουν αρκετούς άξονες δράσης.
Έρευνα, πολιτική και πρακτική για την πρόληψη των ΜΣΔ
Οι συνδεόμενες με την εργασία ΜΣΔ εξακολουθούν να αποτελούν σοβαρό πρόβλημα παρά τις επί δεκαετίες πραγματοποιούμενες επενδύσεις για την πρόληψή τους σε όλα τα επίπεδα. Το έργο διερευνά τις αιτίες αυτού του φαινομένου και προτείνει νέες προσεγγίσεις για την αντιμετώπιση του προβλήματος, ειδικότερα:
- την καλύτερη κατανόηση των αναδυόμενων κινδύνων και των παραγόντων που συμβάλλουν στις συνδεόμενες με την εργασία ΜΣΔ·
- τον εντοπισμό των συναφών προκλήσεων·
- τον εντοπισμό κενών στις τρέχουσες στρατηγικές τόσο σε επίπεδο πολιτικής όσο και σε επίπεδο χώρων εργασίας·
- διερεύνηση της αποτελεσματικότητας και της ποιότητας των παρεμβάσεων στους χώρους εργασίας και των εκτιμήσεων κινδύνου.
Επισκόπηση στοιχείων και αριθμών σχετικά με τις ΜΣΔ
Χρειαζόμαστε ακριβή εικόνα της συχνότητας εμφάνισης, του κόστους και των δημογραφικών χαρακτηριστικών των ΜΣΔ σε ολόκληρη την Ευρώπη προκειμένου να παρέχουμε υποστήριξη στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής σε επίπεδο ΕΕ και σε εθνικό επίπεδο.
Το έργο ικανοποιεί αυτήν την ανάγκη συγκεντρώνοντας και αναλύοντας στοιχεία από σχετικές και αξιόπιστες επίσημες πηγές με στόχο την καλύτερη κατανόηση των βαθύτερων αιτίων των ΜΣΔ. Κατ' αυτόν τον τρόπο διευκολύνεται και ενθαρρύνεται η λήψη περισσότερων και καλύτερα στοχευμένων μέτρων πολιτικής σε επίπεδο ΕΕ και σε εθνικό επίπεδο.
Το έργο επιδιώκει επίσης τον πιο έγκαιρο εντοπισμό νέων και αναδυόμενων κινδύνων στην εργασία, ο οποίος θα επιτρέπει πιο έγκαιρες και αποτελεσματικές παρεμβάσεις.
Εργαζόμενοι με χρόνιες ΜΣΔ
Η ΕΑΥ υποστηρίζει τους εργαζόμενους με οδυνηρές ΜΣΔ να συνεχίσουν να εργάζονται και διασφαλίζει ότι η εργασία δεν επιδεινώνει την πάθησή τους. Ο στόχος αυτός επιτυγχάνεται μέσω του εντοπισμού και της αξιολόγησης κατάλληλων ρυθμίσεων που επιτρέπουν στους εργαζόμενους να συνεχίσουν να εργάζονται.
Η παρούσα έρευνα αξιοποιεί, στο πλαίσιο του έργου σχετικά με την υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων μεγαλύτερης ηλικίας την πτυχή της επιστροφής στην εργασία. Επιδιώκει να αυξήσει τις γνώσεις και να βελτιώσει την πρόσβαση σε σημαντικές πληροφορίες, με στόχο την υποστήριξη της απασχόλησης ατόμων που υποφέρουν από ΜΣΔ.
Εντοπίζονται πρακτικές λύσεις, μεταξύ των οποίων απλά μέτρα υποστήριξης για τη συνέχιση της εργασίας και τρόποι ενθάρρυνσης για την έγκαιρη αναφορά των συμπτωμάτων από τους εργαζόμενους.
Πόροι κατάρτισης στον χώρο εργασίας
Παρέχονται πόροι για την υποστήριξη της επαγγελματικής κατάρτισης και της κατάρτισης των νεοπροσληφθέντων, καθώς και για χρήση στο πλαίσιο ενημερώσεων σχετικά με θέματα ασφαλείας και συζητήσεων σχετικά με θέματα ΕΑΥ στον χώρο εργασίας. Για τον σκοπό αυτόν αξιοποιούνται πόροι που έχουν ήδη δημιουργηθεί για να συνδράμουν τους εκπαιδευτικούς στην υλοποίηση σχολικών δραστηριοτήτων σχετικά με τις ΜΣΔ για μαθητές ηλικίας 7 έως 11 ετών με τη χρήση των ταινιών Napo.
Η ταινία Ο Napo στην εκστρατεία … «Μειώστε την καταπόνηση» εστιάζει αποκλειστικά στις ΜΣΔ, ενώ η ταινία Ο Napo … πίσω σε ένα υγιές μέλλον περιέχει σκηνές σχετικές με τις ΜΣΔ. Κάθε σχετική σκηνή στις ταινίες περιέχει μια δραστηριότητα κατάρτισης με μαθησιακούς στόχους, καθώς και επισκόπηση της δραστηριότητας. Το υλικό είναι ιδανικό για τη διεξαγωγή συζητήσεων ή ομαδικών εργασιών μετά την παρακολούθηση των ταινιών Napo.
Το έργο παρέχει επίσης «κάρτες καταστάσεων» (‘situation cards’), οι οποίες περιγράφουν καταστάσεις που σχετίζονται με ΜΣΔ σε χώρους εργασίας και αποτελούν ιδανικό εργαλείο για τη διεξαγωγή ομαδικών συζητήσεων. Κάθε κάρτα παρέχει τις απαραίτητες μόνο πληροφορίες για την κατανόηση του προβλήματος και του πλαισίου της εκάστοτε κατάστασης, ώστε οι συμμετέχοντες να αναζητήσουν από κοινού λύσεις.
Εργαλειοθήκη για την πρόληψη των ΜΣΔ
Δημιουργήθηκε μια σειρά πρακτικών εργαλείων με στόχο την αύξηση των γνώσεων σχετικά με τις ΜΣΔ και την υποστήριξη της πρόληψης σε επίπεδο χώρου εργασίας.
Το κύριο αποτέλεσμα του έργου είναι μια προσβάσιμη από το κοινό βάση δεδομένων η οποία περιέχει συνδέσμους προς υφιστάμενους πόρους σχετικά με τις ΜΣΠ σε ολόκληρη την Ευρώπη:
- εκδόσεις
- περιπτωσιολογικές μελέτες
- καθοδήγηση
- πρακτικά εργαλεία
- οπτικοακουστικό υλικό
Ποικιλομορφία του εργατικού δυναμικού και ΜΣΔ
Η ποικιλομορφία του εργατικού δυναμικού της Ευρώπης ολοένα αυξάνεται λόγω:
- της ροής μεταναστών και προσφύγων εργαζομένων·
- του αυξανόμενου αριθμού των μεταναστών εργαζομένων δεύτερης γενιάς·
- της εισόδου περισσότερων γυναικών στην αγορά εργασίας·
- της αύξησης του αριθμού των εργαζομένων μεγαλύτερης ηλικίας συνεπεία των πολιτικών ενεργού γήρανσης·
- της μεγαλύτερης προβολής και συμμετοχής των εργαζομένων ΛΟΑΔΜ·
- της αύξησης της συμμετοχής των εργαζομένων με αναπηρίες.
Οι ομάδες αυτές συχνά εργάζονται υπό συνθήκες εργασίας που υπολείπονται του μέσου όρου. Συχνά πέφτουν θύματα διαχωρισμού και στελεχώνουν τομείς ή εκτελούν καθήκοντα που συνδέονται με κακές συνθήκες εργασίας, υψηλότερο κίνδυνο ΜΣΔ και σοβαρότερες επιπτώσεις για την υγεία.
Το έργο αποδεικνύει τη σχέση μεταξύ ΜΣΔ και ποικιλομορφίας του εργατικού δυναμικού και εντοπίζει ορθές πρακτικές στον συγκεκριμένο τομέα, εστιάζοντας ιδίως στους μετανάστες, τις γυναίκες και τους ΛΟΑΔΜ εργαζόμενους.
Μυοσκελετική υγεία και μελλοντικοί εργαζόμενοι
Διαθέσιμοι πόροι:
- Μυοσκελετικές παθήσεις σε παιδιά και νέους, άρθρο στην ιστοσελίδα OSHwiki
- Σχολεία και μαθητές σε κίνηση – Μια πρωτοβουλία της Φινλανδίας, άρθρο στην ιστοσελίδα OSHwiki
- Το αυστριακό μοντέλο «Σχολείο σε κίνηση»: τα καλά σχολεία προσφέρουν στα παιδιά όλες τις δυνατότητες φυσικής άσκησης που χρειάζονται, έγγραφο συζήτησης
Παρατεταμένες στατικές στάσεις του σώματος και ΜΣΔ
Ολοένα και μεγαλύτερη προσοχή αποδίδεται στις ΜΣΔ που συνδέονται με την παρατεταμένη καθιστική εργασία και την ορθοστασία.
Η συχνότητα της παρατεταμένης καθιστικής εργασίας έχει αυξηθεί (π.χ. εργασία γραφείου), αλλά οι διαθέσιμες πρακτικές συμβουλές πρόληψης είναι περιορισμένες. Η παρατεταμένη ορθοστασία αποτελεί παράγοντα κινδύνου για διαταραχές που προσβάλλουν την οσφυϊκή χώρα και τα κάτω άκρα.
Το έργο αυξάνει την ευαισθητοποίηση και παρέχει πρακτικές συμβουλές σχετικά με τους κινδύνους και τις λύσεις για την αντιμετώπιση της παρατεταμένης στατικής καθιστικής εργασίας και της ορθοστασίας.
Άρθρα στην ιστοσελίδα OSHwiki:
Η συμμετοχική εργονομία ως μέσο πρόληψης των ΜΣΔ
Ο όρος «συμμετοχική εργονομία» αναφέρεται στον από κοινού εντοπισμό και την αντιμετώπιση από τους εργαζόμενους, τους προϊσταμένους τους και άλλους ενδιαφερόμενους των συνδεόμενων με την εργασία κινδύνων που μπορούν να προκαλέσουν τραυματισμούς και προβλήματα υγείας. Οι συμμετέχοντες ενθαρρύνονται να εντοπίσουν και να εξαλείψουν κινδύνους που μπορούν να προκαλέσουν ή να επιδεινώσουν ΜΣΔ στους χώρους εργασίας τους.
Μεταξύ των σχετικών παραδειγμάτων περιλαμβάνονται η εργασία σε άβολες στάσεις του σώματος, η επαναλαμβανόμενη εργασία και η εργασία που απαιτεί την άσκηση δύναμης. Η διαδικασία μπορεί να βοηθήσει τους εργαζόμενους να εφαρμόσουν τις πλέον αποτελεσματικές λύσεις.
Ωστόσο, παρατηρείται έλλειψη ευαισθητοποίησης σχετικά με τη διαδικασία και τις γνώσεις που απαιτούνται για την πρακτική εφαρμογή της. Το έργο παρέχει πληροφορίες και απλούς πόρους για την ικανοποίηση αυτών των αναγκών, μεταξύ των οποίων περιπτωσιολογικές μελέτες.
Παράγοντες ψυχοκοινωνικού κινδύνου και ΜΣΔ
Υπάρχουν στοιχεία που καταδεικνύουν ότι οι ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι και οι ΜΣΔ συνδέονται τόσο στενά μεταξύ τους, ώστε είναι προτιμότερη η συνδυασμένη αντιμετώπισή τους. Όλοι συμφωνούν ότι στην ανάπτυξη ΜΣΔ στην εργασία συμβάλλουν πολλοί παράγοντες, ιδίως φυσικοί παράγοντες (άβολες στάσεις του σώματος, κινήσεις που απαιτούν δύναμη, επαναλαμβανόμενα καθήκοντα, κ.λπ.).
Η πρόσφατη έρευνα έχει επικεντρωθεί στις ψυχοκοινωνικές πτυχές των ΜΣΔ στον χώρο εργασίας, όπως είναι, π.χ., ο χαμηλός βαθμός ικανοποίησης από την εργασία, οι αντικρουόμενες απαιτήσεις, ελάχιστα περιθώρια ελέγχου στην εργασία και ελλιπής κοινωνική στήριξη.
Το παρόν έργο βελτιώνει την κατανόηση των δεσμών μεταξύ ψυχοκοινωνικών κινδύνων και ΜΣΔ παρέχοντας καθοδήγηση και παραδείγματα ορθής πρακτικής.
Τηλεργασία
Η τηλεργασία βοήθησε τις επιχειρήσεις να αναπτυχθούν και να επιβιώσουν στην πανδημία COVID-19, εξέθεσε ωστόσο τους εργαζομένους σε μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσουν μυοσκελετικές παθήσεις και προβλήματα ψυχικής υγείας. Στον τομέα αυτό, ο EU-OSHA διεξάγει ορισμένες ερευνητικές δραστηριότητες με στόχο να διερευνήσει διεξοδικότερα αυτόν τον τρόπο εργασίας και τις συνέπειές του για την υγεία και ασφάλεια στην εργασία από τη σκοπιά των εργαζομένων, των εργοδοτών και των φορέων χάραξης πολιτικής.
Δείτε τις βασικές εκθέσεις, σχετικές δημοσιεύσεις και πρακτικά εργαλεία
Άρθρα στην ιστοσελίδα OSHwiki:
Τομεακοί και θεματικοί πόροι
Οι ΜΣΔ προκαλούν ιδιαίτερη ανησυχία σε ορισμένους οικονομικούς τομείς καθώς και σε άτομα που ασκούν ορισμένα επαγγέλματα. Διενεργήθηκαν έρευνες προκειμένου να αναλυθεί ο τρόπος με τον οποίο οι ΜΣΠ επιδρούν σε διάφορους τομείς και επαγγέλματα και τα πορίσματά τους παρουσιάζονται σε θεματικά άρθρα και άλλους πόρους.