REACH — κανονισμός για την καταχώριση, αξιολόγηση, αδειοδότηση και τους περιορισμούς των χημικών προϊόντων

Πληροφορίες σχετικά με τους κινδύνους που ενέχουν οι ουσίες και σχετικά με τον τρόπο χειρισμού τους πρέπει να παρέχονται σε όλο το μήκος της αλυσίδας εφοδιασμού από τους παρασκευαστές και τους προμηθευτές.

Ο κανονισμός REACH απαιτεί επίσης από τις επιχειρήσεις ή τα μεμονωμένα άτομα που χρησιμοποιούν στο πλαίσιο των βιομηχανικών ή επαγγελματικών τους δραστηριοτήτων μια χημική ουσία, είτε σε καθαρή μορφή είτε σε μείγμα, να παρέχουν πληροφορίες στους παρασκευαστές και τους προμηθευτές των χημικών ουσιών ή στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Χημικών Προϊόντων (ECHA). Οι επιχειρήσεις αυτές ονομάζονται μεταγενέστεροι χρήστες. Οι μεταγενέστεροι χρήστες διαδραματίζουν καίριο ρόλο στην προαγωγή της ασφαλούς χρήσης των χημικών ουσιών, αφενός, μεριμνώντας για την ασφαλή χρήση τους στις εγκαταστάσεις τους και, αφετέρου, κοινοποιώντας σχετικές πληροφορίες τόσο στους προμηθευτές όσο και στους πελάτες τους.

Ο κανονισμός συνδέεται επίσης άμεσα με τον κανονισμό για την ταξινόμηση, την επισήμανση και τη συσκευασία ουσιών και μειγμάτων (CLP) με τον οποίο θεσπίζεται η χρήση δηλώσεων επικινδυνότητας και προφύλαξης καθώς και εικονογραμμάτων που αποτελούν σημαντική πηγή πληροφοριών για την προαγωγή της προστασίας στους χώρους εργασίας.

Σύνδεσμοι προς τις νομοθετικές πράξεις για τους χώρους εργασίας

Η νομοθεσία για τον χώρο εργασίας ορίζει ότι είναι καθήκον του εργοδότη να διενεργεί εκτίμηση κινδύνων και να διασφαλίζει ότι οι εργαζόμενοι προστατεύονται και λαμβάνουν ενημέρωση, καθοδήγηση και εκπαίδευση σχετικά με την ασφαλή χρήση των χημικών ουσιών στον χώρο εργασίας, με βάση τις πληροφορίες που περιλαμβάνονται στις ετικέτες και στα δελτία δεδομένων ασφαλείας. Ο εργοδότης έχει επίσης το δικαίωμα να ζητεί περισσότερες πληροφορίες από τον προμηθευτή.

Δυνάμει του κανονισμού REACH συλλέγονται συνεχώς δεδομένα σχετικά με τους κινδύνους που εγκυμονεί η χρήση χημικών ουσιών για την υγεία και την ασφάλεια. Ο καταχωρίζων (ο παρασκευαστής ή ο εισαγωγέας), ο οποίος υποχρεούται να διαβιβάζει τα δεδομένα αυτά στον ECHA, οφείλει επίσης να κοινοποιεί τις σχετικές πληροφορίες στον μεταγενέστερο χρήστη, παρέχοντάς του αναλυτικό δελτίο δεδομένων ασφαλείας το οποίο περιέχει σενάρια έκθεσης, με αναφορά σε επιχειρησιακές συνθήκες και σε μέτρα διαχείρισης κινδύνων για την ασφαλή χρήση των χημικών ουσιών, τα οποία σενάρια έχουν ως στόχο να διευκολύνουν την εκπαίδευση των εργαζομένων και τη διαδικασία διεξαγωγής της εκτίμησης κινδύνων. Ταυτόχρονα, ο καταχωρίζων έχει το δικαίωμα να ενημερώνεται από τους μεταγενέστερους χρήστες σχετικά με τη συνάφεια των προτεινόμενων μέτρων διαχείρισης κινδύνων, ιδίως στην περίπτωση που τα μέτρα κρίνονται ακατάλληλα.

Καταχώριση

Ο κανονισμός REACH απαιτεί την καταχώριση όλων των χημικών ουσιών που παράγονται ή εισάγονται στην ΕΕ σε ποσότητες 1 τόνου και άνω ετησίως.

Κύρια σημεία
Οι περισσότερες επιχειρήσεις χρησιμοποιούν χημικά προϊόντα, ενίοτε χωρίς καν να το αντιλαμβάνονται. Κατά συνέπεια, εάν στο πλαίσιο της βιομηχανικής ή επαγγελματικής σας δραστηριότητας χειρίζεστε οποιαδήποτε χημικά προϊόντα, π.χ. χρώματα, κόλλες ή προϊόντα καθαρισμού, πρέπει να ελέγξετε τις υποχρεώσεις σας. Μπορεί να έχετε ορισμένες υποχρεώσεις βάσει του κανονισμού REACH. Σε περίπτωση που η επιχείρησή σας χρησιμοποιεί χημικά προϊόντα στον χώρο εργασίας, ελέγξτε με τον εργοδότη σας αν:

  • οι χημικές ουσίες τις οποίες χρησιμοποιείτε έχουν καταχωριστεί ή πρόκειται να καταχωριστούν. Οι πληροφορίες αυτές είναι διαθέσιμες στον δικτυακό τόπο του ECHA·
  • οι χρήσεις σας καλύπτονται από επικαιροποιημένα δελτία δεδομένων ασφαλείας·
  • τα μέτρα διαχείρισης κινδύνου, όπως περιγράφονται στα δελτία δεδομένων ασφαλείας και στα σενάρια έκθεσης, έχουν ληφθεί υπόψη στην εκτίμηση κινδύνου προκειμένου να εξασφαλίζεται η ασφαλής χρήση του χημικού προϊόντος·
  • έχουν πραγματοποιηθεί διαβουλεύσεις με τους εργαζομένους ή τους εκπροσώπους τους, οι οποίοι έχουν ενημερωθεί σχετικά με την εκτίμηση κινδύνων στον χώρο εργασίας.

Πηγή: ECHA, ETUI

Οι παρασκευαστές και οι εισαγωγείς υποβάλλουν στον ECHA πληροφορίες σχετικά με τις επικίνδυνες ιδιότητες, την ταξινόμηση και την επισήμανση της ουσίας, καθώς και μια εκτίμηση του δυνητικού κινδύνου των ουσιών. Επίσης, πρέπει να συνεργάζονται με άλλες επιχειρήσεις που καταχωρίζουν την ίδια ουσία. Τυχόν δεδομένα που λείπουν θα πρέπει να προσκομίζονται και τα δελτία δεδομένων ασφαλείας θα πρέπει να επικαιροποιούνται.

Η ενότητα του δικτυακού τόπου του ECHA «Ενημέρωση σχετικά με τα χημικά προϊόντα» παρέχει πρόσβαση σε κεντρικές βάσεις δεδομένων που είναι ανοιχτές στο κοινό και στις αρχές (ECHA, Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αρμόδιες αρχές και αρχές επιβολής του νόμου των κρατών μελών).

Προθεσμίες καταχώρισης

Ο κανονισμός REACH τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιουνίου 2007 με στόχο την απλοποίηση και τη βελτίωση του προηγούμενου νομοθετικού πλαισίου της ΕΕ για τα χημικά προϊόντα.

Στον κανονισμό προβλέπονται τρεις φάσεις καταχώρισης: η πρώτη έληξε στις 30 Νοεμβρίου 2010, η δεύτερη στις 30 Μαΐου 2013 και η τρίτη λήγει στις 30 Μαΐου 2018.

Μάθετε περισσότερα για τις κοινές εκστρατείες των ευρωπαϊκών συνδικαλιστικών οργανώσεων και του ECHA σχετικά με τις υποχρεώσεις των εργοδοτών δυνάμει του κανονισμού REACH: 2010, 2012, 2013, 2015.

Αξιολόγηση

Ο ECHA και τα κράτη μέλη αξιολογούν τις πληροφορίες που υποβάλλονται από τις επιχειρήσεις προκειμένου να εξετάζουν την ποιότητα των φακέλων καταχώρισης και των προτάσεων δοκιμής και να διευκρινίζουν αν μια δεδομένη ουσία θέτει σε κίνδυνο την ανθρώπινη υγεία ή το περιβάλλον. Για επιλεγμένο αριθμό ουσιών διενεργείται ενδελεχέστερη αξιολόγηση από συγκεκριμένο κράτος μέλος. Οι χημικές ουσίες που ήδη ρυθμίζονται από άλλες νομοθετικές πράξεις, όπως οι φαρμακευτικές ή οι ραδιενεργές ουσίες, εξαιρούνται εν μέρει ή εξ ολοκλήρου από τις απαιτήσεις του κανονισμού REACH.

Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την αξιολόγηση των χημικών προϊόντων (ECHA)

Αδειοδότηση και περιορισμοί

Ο κανονισμός REACH προβλέπει ότι οι επικίνδυνες ουσίες μπορούν να απαγορευθούν εάν οι κίνδυνοι που εγκυμονούν δεν είναι διαχειρίσιμοι. Επίσης, υπάρχει η δυνατότητα να επιβληθούν περιορισμοί στη χρήση τους ή να επιτραπεί η χρήση τους κατόπιν χορήγησης σχετικής άδειας.

Τα κράτη μέλη, ή ο ECHA (κατόπιν σχετικού αιτήματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής), μπορούν να προτείνουν την επιβολή περιορισμών. Δύο επιστημονικές επιτροπές αξιολογούν την επικινδυνότητα των ουσιών και ο ECHA διαβιβάζει τις γνωμοδοτήσεις τους στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία προτείνει την επιβολή νέων περιορισμών ή την αναθεώρηση ήδη υφιστάμενου περιορισμού.

Τα κράτη μέλη, ή ο ECHA (κατόπιν αιτήματος της Επιτροπής), μπορούν να προτείνουν τον χαρακτηρισμό μιας ουσίας ως ουσίας που προκαλεί πολύ μεγάλη ανησυχία (SVHC), με αποτέλεσμα να απαιτείται η χορήγηση άδειας για τη χρήση της. Εάν μια ουσία που προκαλεί πολύ μεγάλη ανησυχία (SVHC) συμπεριληφθεί στον κατάλογο αδειοδότησης, οι επιχειρήσεις μπορούν να υποβάλουν αίτηση στον ECHA με την οποία να ζητούν τη χορήγηση άδειας χρήσης της ουσίας για συγκεκριμένες και μόνο χρήσεις. Μεταξύ των ουσιών που προκαλούν πολύ μεγάλη ανησυχία (SVHC) συγκαταλέγονται οι καρκινογόνες, οι τοξικές για την αναπαραγωγή, οι μεταλλαξιoγόνες καθώς και οι ευαισθητοποιητικές του αναπνευστικού συστήματος ουσίες, αλλά μπορεί να προταθεί η ένταξη και άλλων ουσιών στην κατηγορία αυτή.

Μακροπρόθεσμα, οι πλέον επικίνδυνες ουσίες θα πρέπει να αντικατασταθούν από άλλες, λιγότερο επικίνδυνες. Η υποκατάσταση και η εξάλειψη αποτελούν επίσης το πρώτο μέτρο που πρέπει να εφαρμόζεται για την προστασία των εργαζομένων. Βεβαιωθείτε ότι γνωρίζετε την εθνική νομοθεσία της χώρας σας όσον αφορά τη λήψη ειδικών μέτρων, καθώς και την επιβολή απαγορεύσεων και περιορισμών στη χρήση χημικών ουσιών.

Υποστήριξη

Επίσης, με τον κανονισμό REACH ιδρύθηκε ο ECHA, ο οποίος έχει αναλάβει τον κεντρικό συντονισμό και την εφαρμογή της όλης διαδικασίας.

Τα εθνικά γραφεία υποστήριξης συνδράμουν τον Οργανισμό και παρέχουν οδηγίες και ενημέρωση. Συχνά διασφαλίζουν τον συντονισμό με τις αρμόδιες εθνικές αρχές για την επαγγελματική ασφάλεια και υγεία.