Σύμφωνα με το στρατηγικό πλαίσιο της ΕΕ για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία κατά την περίοδο 2014–2020, μία από τις προτεραιότητες του EU-OSHA είναι η στήριξη της πρόληψης ασθενειών που συνδέονται με την εργασία. Στόχος δεν είναι μόνο να βελτιωθούν σε ατομικό επίπεδο οι ζωές των εργαζομένων, αλλά και να ελαχιστοποιηθεί το κόστος των ασθενειών και των θανάτων που συνδέονται με την εργασία.
Ο αριθμός ατυχημάτων στον χώρο εργασίας έχει μειωθεί κατά 25% την τελευταία δεκαετία. Ωστόσο, εκτιμάται ότι οι ασθένειες που συνδέονται με την εργασία εξακολουθούν να ευθύνονται για 2,4 εκατομμύρια θανάτους παγκοσμίως κάθε χρόνο, εκ των οποίων οι 200.000 σημειώνονται στην Ευρώπη.
Το έργο του EU-OSHA στον τομέα των ασθενειών που συνδέονται με την εργασία αποσκοπεί στη δημιουργία μιας βάσης τεκμηρίωσης σε θέματα πρόληψης, χάραξης πολιτικής και πρακτικών. Άλλος σημαντικός στόχος είναι να σχηματιστεί πληρέστερη εικόνα της έκτασης της επαγγελματικής επιβάρυνσης λόγω ασθενειών.
Στις ασθένειες που συνδέονται με την εργασία περιλαμβάνονται:
- Μυοσκελετικές παθήσεις
- Άγχος και διαταραχές ψυχικής υγείας
- Καρκίνος που σχετίζεται με την εργασία
- Δερματικές παθήσεις
- Ασθένειες που συνδέονται με την εργασία και οφείλονται σε βιολογικούς παράγοντες
Τρέχοντα έργα
Ο EU-OSHA ξεκίνησε ένα έργο ανασκόπησης το 2015, το οποίο καλύπτει τρεις τομείς έρευνας, πολιτικής και πρακτικής για τις ασθένειες που συνδέονται με την εργασία:
Ορισμοί και κανονισμοί
«Ασθένεια που συνδέεται με την εργασία» είναι κάθε ασθένεια που προκαλείται ή επιδεινώνεται λόγω παραγόντων στον χώρο εργασίας. Πολλές ασθένειες αυτού του είδους μπορεί να έχουν πιο σύνθετη αιτιολογία, η οποία συνδυάζει επαγγελματικούς και μη σχετιζόμενους με την εργασία παράγοντες.
«Επαγγελματική ασθένεια» είναι κάθε ασθένεια που προκαλείται κυρίως λόγω έκθεσης σε φυσικούς, οργανωτικούς, χημικούς ή βιολογικούς παράγοντες κινδύνου κατά την εργασία ή σε συνδυασμό αυτών των παραγόντων. Επαγγελματικές ασθένειες είναι κυρίως εκείνες που παρατίθενται στην εθνική νομοθεσία ως ασθένειες που προκαλούνται από την έκθεση σε παράγοντες κινδύνου στην εργασία. Ο χαρακτηρισμός μιας ασθένειας ως επαγγελματικής μπορεί να συνεπάγεται την καταβολή αποζημίωσης, εάν εξακριβωθεί αιτιώδης σχέση μεταξύ της επαγγελματικής έκθεσης και της ασθένειας.
Ο ευρωπαϊκός κατάλογος επαγγελματικών ασθενειών παρέχει συστάσεις σχετικά με τις επαγγελματικές ασθένειες που θα πρέπει να συμπεριλαμβάνονται στους εθνικούς καταλόγους των κρατών μελών, καθώς και συστάσεις σχετικά με τη θέσπιση κανόνων όσον αφορά τις αποζημιώσεις, την πρόληψη και τη συλλογή στατιστικών στοιχείων.
Έγγραφα καθοδήγησης σε επίπεδο ΕΕ και σε εθνικό επίπεδο καθορίζουν τα διαγνωστικά κριτήρια και τα κριτήρια έκθεσης για τον χαρακτηρισμό μιας ασθένειας που συνδέεται με την εργασία ως επαγγελματικής ασθένειας του καταλόγου. Για την αποζημίωση ισχύουν πρόσθετα κριτήρια, τα οποία συνδέονται ως επί το πλείστον με τον ελάχιστο βαθμό βλάβης ή ανικανότητας προς εργασία. Πολλά κράτη μέλη δημοσιεύουν στοιχεία σχετικά με ασθένειες που έχουν χαρακτηριστεί επαγγελματικές στο πλαίσιο, για παράδειγμα, ετήσιων εκθέσεων σχετικά με την κατάσταση της επαγγελματικής ασφάλειας και υγείας.
Τι προκαλεί τις ασθένειες κατά την εργασία;
Πολλά είδη ασθενειών, συμπεριλαμβανομένων του καρκίνου, των αναπνευστικών προβλημάτων, των καρδιαγγειακών νόσων, των δερματικών παθήσεων, των μυοσκελετικών διαταραχών και των προβλημάτων ψυχικής υγείας, μπορούν να προκληθούν ή να επιδεινωθούν από την εργασία. Παρότι τα υποκείμενα αίτια αυτών των ασθενειών ενδέχεται να είναι σύνθετα, είναι γνωστό ότι σε ορισμένες περιπτώσεις η έκθεση στον χώρο εργασίας συμβάλλει στην εμφάνιση ή στην εξέλιξη μιας ασθένειας όπως, για παράδειγμα, η έκθεση σε:
- επικίνδυνες ουσίες, όπως χημικοί και βιολογικοί παράγοντες, περιλαμβανομένων των καρκινογόνων ουσιών
- ακτινοβολία, συμπεριλαμβανομένης της ιονίζουσας ακτινοβολίας και της υπεριώδους ακτινοβολίας από τον ήλιο
- φυσικούς παράγοντες, όπως οι κραδασμοί, ο θόρυβος, η χειροκίνητη ανύψωση φορτίων και η καθιστική εργασία
- οργανωτικούς και ψυχοκοινωνικούς παράγοντες κινδύνου στην εργασία, όπως η εργασία σε βάρδιες και το άγχος.
Είναι σημαντικό να παρακολουθούνται στενά οι κίνδυνοι που συνδέονται με αυτές τις μορφές έκθεσης, καθώς και ο συνδυασμός των κινδύνων αυτών τόσο μεταξύ τους όσο και με τα μεταβαλλόμενα μοντέλα εργασίας.
Ευαισθητοποίηση και προώθηση της πρόληψης
Μεταξύ των ορθών πρακτικών σε επίπεδο επιχειρήσεων συγκαταλέγεται η καλλιέργεια μιας νοοτροπίας πρόληψης των κινδύνων και ευημερίας στον χώρο εργασίας. Ζωτικής επίσης σημασίας είναι η εκτίμηση και η διαχείριση των κινδύνων από τις επιχειρήσεις, καθώς και η τήρηση της ιεραρχίας των μέτρων πρόληψης.
Άλλοι αποτελεσματικοί τρόποι για τη μείωση της εμφάνισης ασθενειών που συνδέονται με την εργασία είναι η προδραστική παρακολούθηση για την πρόληψη προβλημάτων υγείας και η προώθηση πιο υγιών χώρων εργασίας μέσω δραστηριοτήτων προαγωγής της υγείας στον χώρο εργασίας.