Jak kontrolować substancje niebezpieczne

Narażenie

Duże przedsiębiorstwa często stosują ponad 1000 różnych produktów chemicznych (np. farby, atramenty, kleje i środki czyszczące), a miliony pracowników wchodzi w kontakt z czynnikami chemicznymi i biologicznymi, które mogą mieć szkodliwe oddziaływanie. Jednak wielu pracowników jest nieświadomych, że ma do czynienia z substancjami niebezpiecznymi.

-38% unijnych przedsiębiorstw zgłaszało, że substancje chemiczne lub biologiczne w postaci płynów, oparów lub pyłu występowały w ich miejscach pracy (ESENER-2)

-Według ankietowanych pracowników w UE: 17% zgłaszało narażenie na produkty lub substancje chemiczne przez co najmniej 25% czasu pracy (badanie warunków pracy w Europie);

-11% zgłaszało wdychanie oparów przez ponad 25% czasu pracy (badanie warunków pracy w Europie);

-15% zgłaszało narażenie na dym, opary, pył i kurz przez ponad 25% czasu pracy (badanie warunków pracy w Europie).

Sektory o szczególnym ryzyku

Substancje niebezpieczne występują we wszystkich sektorach, począwszy od tradycyjnych sektorów jak rolnictwo, produkcja przemysłowa czy budownictwo, a skończywszy na nowych i wschodzących sektorach, jak recykling i opieka domowa. Nowe technologie, rozwijające się sektory i zmiany w sposobie organizacji pracy mogą zwiększać ryzyko szkód powodowanych przez czynniki chemiczne. Narażenie na substancje niebezpieczne zgłoszono w różnych sektorach (wyrażone w %):

62Rolnictwo, leśnictwo i rybołówstwo 52Produkcja przemysłowa 51Budownictwo, gospodarowanie odpadami, dostawa wody i energii elektrycznej

Zagrożenia związane z określonymi grupami

Niektóre grupy pracowników mogą być narażone na zwiększone ryzyko narażenia na substancje niebezpieczne ze względu na małe doświadczenie, niską świadomość lub większą podatność na ich działanie. Osoby często zmieniające pracę, pracujące tymczasowo lub nieformalnie mogą być również narażone na wyższe ryzyko. Pozostali pracownicy mogą być również okresowo narażeni z różnych przyczyn, np. przeprowadzając nierutynowe działania o wysokim ryzyku, jak prace konserwacyjne.

Kobiety
Młodzi pracownicy
Pracownicy migrujący
Osoby pracujące tymczasowo lub nieformalnie
Pracownicy bez odpowiedniego wyszkolenia i informacji

Substancje rakotwórcze

Narażenie na substancje rakotwórcze w miejscu pracy jest przyczyną większości śmiertelnych chorób zawodowych w UE. Wielu przypadków śmierci można byłoby uniknąć. W UE istnieją konkretne przepisy mające na celu ochronę pracowników: zgodnie z dyrektywą w sprawie czynników rakotwórczych i mutagenów pracodawcy muszą dokonywać oceny narażenia na czynniki rakotwórcze i mutageny oraz dążyć do wyeliminowania lub zminimalizowania narażenia na nie. EU-OSHA jest jednym z sześciu partnerów wspierających plan działania w sprawie czynników rakotwórczych.

Ok. 1,6 mln Każdego roku u ok. 1,6 mln aktywnych zawodowo osób w Europie diagnozuje się nowotwory.

Ponad 120 tys. osóbSzacuje się, że u ponad 120 tys. osób co roku rozwija się nowotwór w wyniku narażenia na czynniki rakotwórcze w miejscu pracy.

Ok. 80 tys. zgonów Co roku notuje się ok. 80 tys. zgonów w wyniku narażenia na czynniki rakotwórcze w miejscu pracy.

Ok. 53% wszystkich zgonów związanych z pracą spowodowanych jest przez czynniki rakotwórcze

2,4 mld euro Bezpośrednie koszty narażenia na czynniki rakotwórcze w europejskich miejscach pracy Europie szacuje się na 2,4 mld euro.

 

Korzyści

Każdy odnosi korzyści ze skutecznego zarządzania substancjami niebezpiecznymi w miejscu pracy. Czynne zarządzanie BHP z udziałem pracowników oznacza większą konkurencyjność przedsiębiorstwa, np. poprzez poprawę wydajności produkcji.

1. Lepsze zdrowie pracowników
2. Niższa absencja chorobowa
3. Ograniczenie wydatków z tytułu środków kontroli, środków ochrony indywidualnej lub profilaktycznej opieki lekarskiej;
4. Ograniczenie kosztów ochrony przeciwpożarowej i ochrony przed wybuchami;
5. Obniżone koszty unieszkodliwiania odpadów
6. Poprawiona reputacja w oczach klientów i konsumentów

Skutki dla zdrowia

Problemy zdrowotne, które mogą być powodowane pracą z niebezpiecznymi substancjami, są bardzo zróżnicowane: od łagodnych podrażnień oczu i skóry, po poważne skutki, takie jak wady wrodzone i choroby nowotworowe. Skutki mogą być dotkliwe lub przewlekłe, a w przypadku niektórych substancji obserwuje się ich kumulację.

Choroby skóry
Alergie
Choroby układu oddechowego
Nowotwory
Problemy z płodnością i wady wrodzone
Uszkodzenia mózgu i systemu nerwowego
Zatrucia

Środki zapobiegawcze

Pierwszym krokiem w ochronie pracowników przed niebezpiecznymi substancjami jest przeprowadzenie oceny ryzyka. Następnie należy podjąć działania służące usunięciu lub zminimalizowaniu ryzyka. Europejskie prawodawstwo dotyczące ochrony pracowników ustanawia hierarchię działań, które pracodawcy powinni realizować w celu kontroli zagrożeń wynikających ze stosowania niebezpiecznych substancji.

Eliminacja substancji niebezpiecznych
Zastąpienie mniej niebezpiecznymi substancjami, produktami chemicznymi lub procesami
Działania techniczne, np. wyczerpanie
Środki organizacyjne, np. wydzielanie miejsc pracy
Środki ochrony indywidualnej

Substancje niebezpieczne pod kontrolą

Substancje niebezpieczne występują prawie we wszystkich miejscach pracy. W Europie miliony pracowników mają styczność z czynnikami w formie płynnej, lotnej lub stałej stwarzającymi zagrożenie dla zdrowia lub bezpieczeństwa pracowników.

Kultura zapobiegania
Ocena ryzyka
Środki zapobiegawcze
Narzędzia i wskazówki
Przepisy prawne