Mikroprzedsiębiorstwa i małe przedsiębiorstwa (MMP), stanowiące rdzeń gospodarki UE, mają kluczowy wkład we wzrost gospodarczy, innowacje, zatrudnienie i integrację społeczną.
Zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy (BHP) w małych przedsiębiorstwa i mikroprzedsiębiorstwach jest często na niskim poziomie, a ich pracownicy są narażeni na większe ryzyko wypadków w miejscu pracy i chorób związanych z pracą. Kwestia ta ma priorytetowe znaczenie w krajowych strategiach BHP, w ramach strategicznych Komisji Europejskiej oraz w kontekście europejskiego filara praw socjalnych.
Szeroko zakrojony projekt EU-OSHA „Poprawa BHP w mikroprzedsiębiorstwach i małych przedsiębiorstwach” (2014–2018) miał na celu identyfikację kluczowych czynników sukcesu w zakresie polityki, strategii i praktycznych rozwiązań służących poprawie BHP w europejskich MMP.
Co badanie mówi nam o BHP w mikroprzedsiębiorstwach i małych przedsiębiorstwach?
Pierwsza faza projektu ujawniła skalę wyzwań w zakresie BHP stojących przed MMP w całej Europie oraz niektóre czynniki mające wpływ na niski poziom zarządzania BHP w tych przedsiębiorstwach. W przeglądzie literatury Kontekst i środki dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy stosowane w mikroprzedsiębiorstwach i małych przedsiębiorstwach w UE wskazano „ogólny i wielostronny brak zasobów” powodujący, że znaczna część MMP prowadzi strategie biznesowe polegające na cięciu kosztów. Do głównych cech takich przedsiębiorstw należą słaba pozycja ekonomiczna; obawy o gospodarcze przetrwanie; brak inwestycji w BHP; niewielka wiedza, świadomość i kompetencje po stronie właścicieli-zarządzających; oraz nastawienie i priorytety niesprzyjające BHP.
Z punktu widzenia miejsca pracy
Nastawienia i praktyki w zakresie BHP w MMP poddano analizie w ramach 360 obszernych rozmów z pracownikami i właścicielami-zarządzającymi. Do często spotykanych postaw należą bardzo reaktywne podejście do BHP; pogląd, że „zdrowy rozsądek” jest wystarczającym środkiem BHP, i przekonanie, że zagrożenia są „częścią danej pracy”. Stwierdzono jednak również przykłady dobrych praktyk.
Przeczytaj sprawozdanie Bezpieczeństwo i zdrowie w mikroprzedsiębiorstwach i małych przedsiębiorstwach w UE: z perspektywy miejsca pracy.
Czy istnieją dobre praktyki, które można wykorzystać?
W całej Europie występują różne przykłady skutecznych polityk, strategii i narzędzi BHP odnoszących się do kwestii BHP w MMP. W raporcie Bezpieczeństwo i zdrowie w mikro- i małych przedsiębiorstwach w UE: od polityki do praktyki – opis dobrych przykładów szczegółowo opisano ponad 40 takich działań.
Dobre przykłady poddano dalszej analizie w celu ustalenia, „co działa, dla kogo i w jakich okolicznościach”, przy uwzględnieniu ich szerokich możliwości wywierania pozytywnych skutków i możliwości przenoszenia.
Przeczytaj raport Od polityki do praktyki: polityki, strategie, programy i działania wspierające BHP w mikro- i małych przedsiębiorstwach, w którym analizuje się też doświadczenia pośredników BHP pracujących z MMP.
Jak można dopilnować, aby polityka i interwencje w zakresie BHP docierały do MMP?
Przeanalizowano ogólne ustalenia dotyczące projektu w celu sformułowania opartych na dowodach zaleceń w odniesieniu do opracowania bardziej skutecznych programów i interwencji strategicznych służących poprawie BHP w MMP. Bezpieczeństwo i zdrowie w mikroprzedsiębiorstwach i małych przedsiębiorstwach w UE: Sprawozdanie końcowe dotyczące 3-letniego projektu SESAME wskazuje, że istotne znaczenie mają następujące czynniki:
- zaangażowanie wszystkich kluczowych podmiotów regulacyjnych;
- zintensyfikowanie kontroli regulacyjnych;
- oferowanie zrównoważonych, łatwych w stosowaniu rozwiązań z możliwością przenoszenia;
- skuteczniejsze uwzględnienie BHP w sektorowych systemach edukacji;
- udział związków zawodowych i organizacji pracodawców w tworzeniu polityk skierowanych do MMP;
- lepsze rozwiązania w ramach łańcucha dostaw.
EU-OSHA pomaga MMP oceniać zagrożenia w miejscach pracy
Odpowiednia ocena ryzyka ma kluczowe znaczenie dla zdrowych miejsc pracy. Prowadzenie ocen ryzyka może być jednak istotnym wyzwaniem, szczególnie w przypadku MMP, którym może brakować zasobów lub wiedzy fachowej do skutecznej realizacji tego zadania.
Przezwyciężeniu powyższych trudności ma służyć stworzona przez EU-OSHA platforma internetowych interaktywnych narzędzi oceny ryzyka (OiRA). OiRA jest pierwszą inicjatywą na poziomie UE mającą na celu zachęcanie MMP do oceny swoich zagrożeń (głównie poprzez państwa członkowskie i partnerów społecznych na poziomie UE i państw członkowskich).
Więcej informacji o ocenie ryzyka zawodowego w MMP znajduje się w tym powiązanym artykule OSHwiki.