Hvernig á að meðhöndla hættuleg efni

Váhrif

Stór fyrirtæki nota oft meira en 1.000 mismunandi efnavörur (t.d. málningu, blek, lím og hreinsiefni) og milljónir starfsmanna komast í snertingu við kemísk og líffræðileg efni sem geta valdið þeim skaða. Hins vegar gera margir starfsmenn sér ekki grein fyrir að þeir starfa með hættulegum efnum.

-38% fyrirtækja í ESB tilkynntu að kemísk og líffræðileg efni í formi vökva, gufu eða ryks væru til staðar á vinnustöðum þeirra (ESENER-2)

-Í starfsmannakönnun í ESB kom í ljós að 17% starfsmanna komu í snertingu við kemísk og líffræðileg efni í að minnsta kosti fjórðung af vinnutíma þeirra (Evrópukönnun um vinnuaðstæður)

-11% greindu frá því að þeir önduðu að sér gufu í meira en fjórðung af vinnutímanum (Evrópukönnun um vinnuaðstæður)

-15% greindu frá því að þeir komust í snertingu við reyk, gufur eða duft og ryk í meira en fjórðung af vinnutímanum (Evrópukönnun um vinnuaðstæður)

Starfsgreinar með sérstaka áhættu

Hættuleg efni eru til staðar á öllum sviðum, hvort sem er í hefðbundnum greinum eins og landbúnaði, framleiðslu eða byggingarvinnu, eða 'nýjum og upprennandi' greinum eins og endurvinnslu eða heimaumönnunarþjónustu. Ný tækni, vaxandi atvinnugeirar og breytingar á vinnuskipulagi geta leitt til aukinnar hættu á skaða af völdum kemískra áhrifavalda. Tilkynnt var um váhrifum af hættulegum efnum í mismunandi greinum með þessum prósentustigum:

62Landbúnaður, skógrækt og fiskveiðar 52Framleiðsla 51Byggingarvinna, úrgangsstjórnun og vatns- og rafveita

Áhætta tiltekinna hópa

Ákveðnir hópar starfsmanna geta verið í meiri hættu á að verða fyrir hættulegum efnum á vinnustað vegna þess að þeir eru óreyndir, ómeðvitaðir um hætturnar eða líkamlega viðkvæmari. Fólk sem skiptir oft um starf eða er í tímabundinni eða óformlegri vinnu getur einnig verið í meiri hættu. Aðrir starfsmenn geta einnig verið viðkvæmir á ákveðnum tímum af mismunandi ástæðum, til dæmis þegar þeir takast á við áhættusöm og störf eins og viðhaldsvinnu, sem ekki eru hluti af daglegri vinnurútínunni þeirra.

Kvenmenn
Ungir launþegar
Farandverkamenn
Fólk í hlutastörfum eða óformlegum störfum
Starfsmenn sem skortir þjálfun og upplýsingar

Krabbameinsvaldandi efni

Útsetningar fyrir krabbameinsvaldandi efnum á vinnustöðum valda meirihluta banvæna vinnutengdra sjúkdóma innan ESB. Hægt væri að koma í veg fyrir mörg af þessum dauðsföllum. Það eru sérstök lagaákvæði í Evrópusambandinu til að vernda starfsfólk: Samkvæmt tilskipuninni um krabbameinsvaldandi efni verða atvinnurekendur að meta og forðast eða lágmarka váhrif frá krabbameinsvaldandi efnum eða stökkbreytivöldum. EU-OSHA er einn af sex samstarfsaðilum í verkefninu Vegvísir um krabbameinsvaldandi efni.

Um 1,6 milljónirUm 1,6 milljónir fólks á vinnualdri greinast með krabbamein á hverju ári í Evrópu.

Meira en 120.000 mannsÁætlað er að meira en 120.000 manns þróa krabbamein á ári í ESB vegna váhrifa frá krabbameinsvaldandi efnum á vinnustöðum

Bil 80.000 dauðsföll Um það bil 80.000 dauðsföll eiga sér stað á hverju ári vegna váhrifa frá krabbameinsvaldandi efnum á vinnustöðum

Um 53% allra vinnutengdra dauðsfallaUm 53% allra vinnutengdra dauðsfalla verða til vegna váhrifa frá krabbameinsvaldandi efnum

2,4 milljarðar evra á ári 2,4 milljarðar evra á ári eru beinn kostnaður vegna váhrifa frá krabbameinsvaldandi efnum á vinnustöðum í Evrópu

 

Ávinningur

Allir njóta góðs af stjórnun á hættulegum efnum á vinnustöðum. Virk vinnuvernd með þátttöku starfsfólks og stjórn fyrirtækis gerir fyrirtækið samkeppnishæfara, til dæmis með því að bæta framleiðni.

1. Bætt heilsa starfsmanna
2. Færri veikindadagar
3. Lægri kostnaður við stjórnunarráðstafanir, hlífðarbúnað og heilbrigðiseftirlit
4. Sparnaður við eld- og sprengivarnir
5. Minni kostnaður við förgun úrgangs
6. Betri orðspor í augum viðskiptavina og neytenda

Áhrif á heilsu

Heilsufarsvandamál, sem geta komið upp vegna vinnu með hættuleg efni, eru allt frá mildri ertingu í augum og húð yfir í alvarleg áhrif eins og fæðingargalla og krabbamein. Áhrifin geta verið bráð eða langvarandi og sum efni geta haft uppsöfnuð áhrif.

Húðsjúkdómar
Ofnæmi
Öndunarfærasjúkdómar
Krabbamein
Æxlunarvandamál og fæðingargallar
Skemmdir á heila og taugakerfinu
Eitrun

Fyrirbyggjandi ráðstafanir

Til þess að verja starfsmenn gegn hættulegum efnum þá er fyrsta skrefið að framkvæma áhættumat. Síðan ætti að grípa til ráðstafana til þess að útrýma eða draga úr hættum eins og unnt er. Evrópulöggjöf um verndun starfsmanna kveður á um stigveldi ráðstafana sem atvinnurekendur þurfa að grípa til við að stjórna áhættum sem stafa af hættulegum efnum.

Útrýming hættulegra efna
Útskipti með minni hættulegum efnum, efnavörum eða ferlum
Tæknilegar ráðstafarnir, eins og niðurbrot
Skipulagsráðstafanir, eins og niðurskipting starfsstöðva
Persónulegur hlífðarbúnaður

Stjórnun hættulegra efna

Hættuleg efni er að finna á næstum öllum vinnustöðum. Um alla Evrópu koma milljónir starfsmanna í snertingu við vökva, gas eða föst efni eru hættuleg heilsu eða öryggi starfsmanna.

Áhættuforvarnamenning
Áhættumat
Fyrirbyggjandi ráðstafanir
Tæki og leiðbeiningar
Löggjöf