Ir-riskji psikosoċjali u s-saħħa mentali fuq ix-xogħol

© peopleimages.com - stock.adobe.com

Ir-riskji psikosoċjali u l-konsegwenzi b’rabta mas-saħħa mentali u fiżika huma fost l-aktar kwistjonijiet ta’ sfida fis-saħħa u s-sikurezza okkupazzjonali. Minbarra l-effett detrimentali tagħhom fuq is-saħħa individwali, ir-riskji psikosoċjali jista’ jkollhom impatt negattiv ukoll fuq l-effiċjenza tal-organizzazzjonijiet kif ukoll tal-ekonomiji nazzjonali.

L-istress, l-ansjetà u d-dipressjoni jiffurmaw it-tieni problema tas-saħħa l-aktar komuni relatata max-xogħol li taffettwa lill-ħaddiema Ewropej. It-tqajjim ta’ aspetti ta’ saħħa mentali u l-aċċenn għal sfidi fuq il-post tax-xogħol għadhom marbuta mal-biża’ ta’ stigma. Madankollu, il-proporzjon ta’ ħaddiema li jirrapportaw li jiffaċċjaw fatturi ta’ riskju li jistgħu jaffettwaw b’mod negattiv is-saħħa mentali tagħhom huwa ta’ kważi 45 %. Madankollu, meta jitqiesu bħala kwistjoni organizzattiva aktar milli difett individwali, ir-riskji psikosoċjali jistgħu jiġu indirizzati bl-istess mod strutturat u organizzat bħal riskji oħra tas-saħħa u s-sikurezza okkupazzjonali. 

X’inhuma riskji psikosoċjali?

Ir-riskji psikosoċjali jirriżultaw minn tfassil, organizzazzjoni u ġestjoni ħżiena tax-xogħol, kif ukoll minn kuntest soċjali dgħajjef tax-xogħol, u jistgħu jirriżultaw f’eżiti psikoloġiċi, fiżiċi u soċjali negattivi. Xi eżempji ta’ kundizzjonijiet tax-xogħol li jwasslu għal riskji psikosoċjali huma:

  • tagħbijiet eċċessivi tax-xogħol;
  • talbiet kunfliġġenti u nuqqas ta’ ċarezza ta’ rwol;
  • nuqqas ta’ involviment fit-teħid ta’ deċiżjonijiet li jaffettwaw lill-ħaddiem;
  • nuqqas ta’ influwenza fuq il-mod ta’ kif isir ix-xogħol;
  • bidla organizzazzjonali ġestita ħażin;
  • nuqqas ta’ sigurtà tal-impjieg;
  • komunikazzjoni ineffettiva;
  • nuqqas ta’ appoġġ mill-maniġment jew mill-kollegi;
  • fastidju psikoloġiku u sesswali; u
  • klijenti, pazjenti, studenti diffiċli, eċċ.

Meta jitqiesu d-domandi tax-xogħol, huwa importanti li l-fatturi ta’ riskju psikosoċjali bħal xogħol eċċessiv ma jitħalltux ma’ kundizzjonijiet fejn, għalkemm il-kompiti tax-xogħol ikunu stimulanti u xi drabi ta’ sfida, ikun hemm ambjent tax-xogħol ta’ appoġġ li fih il-ħaddiema jkollhom biżżejjed awtonomija u jkunu mħarrġa u motivati sew biex iwettqu bl-aħjar mod il-kapaċità tagħhom. Ambjent psikosoċjali tajjeb itejjeb il-prestazzjoni tajba u l-iżvilupp personali kif ukoll il-benesseri mentali u fiżiku tal-ħaddiema.

Il-ħaddiema jesperjenzaw stress meta l-bżonnijiet ġenerali tal-impjieg tagħhom ikunu eċċessivi u akbar mill-kapaċità tagħhom biex ilaħħqu magħhom. Minbarra l-problemi ta’ saħħa mentali assoċjati bħall-burnout, l-ansjetà, id-dipressjoni u anke l-intenzjonijiet suwiċidali, il-ħaddiema li jsofru minn stress fit-tul jistgħu jkomplu jiżviluppaw problemi fiżiċi serji tas-saħħa bħal mard kardjovaskulari jew disturbi muskoloskeletali.

Għall-organizzazzjoni, l-effetti negattivi jinkludu prestazzjoni ġenerali ħażina fin-negozju, żieda fl-assenteiżmu u fil-preżenteiżmu (ħaddiema li jidħlu xogħol meta jkunu morda u ma jkunux jistgħu jiffunzjonaw b’mod effettiv), u fatturat ogħla kif ukoll żieda fir-rati ta’ aċċidenti u korrimenti. L-assenzi relatati mas-saħħa mentali għandhom it-tendenza li jkunu itwal minn dawk li jirriżultaw minn kawżi oħra u l-fatturi ta’ riskju relatati max-xogħol huma element importanti li jikkontribwixxi għal rati ogħla ta’ rtirar bikri. L-estimi tal-ispiża għan-negozji u s-soċjetà huma sinifikanti u jammontaw għal biljuni ta’ euro fuq livell nazzjonali.

Kemm hija sinifikanti l-problema?

L-istħarriġ tal-OSH Pulse li sar mill-EU-OSHA fl-2022 juri li 27 % tal-ħaddiema jesperjenzaw stress, ansjetà jew dipressjoni kkawżati jew aggravati mix-xogħol. Uħud mir-riskji psikosoċjali li nstabu li għandhom l-aktar effett detrimentali fuq is-saħħa tal-ħaddiema huma s-sigħat tax-xogħol mhux soċjali u l-intensità tax-xogħol. 

Approċċ preventiv, olistiku u sistematiku għall-immaniġġar tar-riskji psikosoċjali huwa maħsub li huwa l-aktar effettiv. L-Istħarriġ Ewropew ta’ Intrapriżi dwar Riskji Ġodda u Emerġenti (ESENER) tal-EU-OSHA jesplora kif ir-riskji psikosoċjali jiġu perċepiti u ġestiti fl-intrapriżi Ewropej kollha, filwaqt li jidentifika l-motivaturi, l-ostakli u l-ħtiġijiet ewlenin għall-appoġġ. L-istħarriġ juri li r-riskji psikosoċjali huma maħsuba li huma aktar ta’ sfida u aktar diffiċli biex jiġu ġestiti mir-riskji “tradizzjonali” tas-saħħa u s-sikurezza okkupazzjonali. Analiżi ulterjuri turi li b’mod speċjali l-kumpaniji mikro u żgħar għandhom it-tendenza li jissottovalutaw ir-riskji psikosoċjali u spiss ma jkollhomx miżuri preventivi xierqa. Fil-kumpaniji kollha u fl-Istati Membri kollha hemm bżonn titqajjem kuxjenza u li jiġu pprovduti għodod prattiċi sempliċi fuq bażi settorjali għall-ġestjoni tar-riskji psikosoċjali relatati max-xogħol. 

X’jista’ jsir għall-prevenzjoni u l-ġestjoni ta’ riskji psikosoċjali?

Il-politika tal-Unjoni Ewropea tirrikonoxxi li s-saħħa mentali għandha tiġi indirizzata b’mod komprensiv fl-oqsma kollha ta’ politika, inkluża s-saħħa mentali fuq ix-xogħol. 

Bl-approċċ it-tajjeb, ir-riskji priskosoċjali jistgħu jiġu evitati jew ġestiti b’suċċess, irrelevanti mid-daqs jew mit-tip tan-negozju. 

L-immaniġġar tar-riskji psikosoċjali relatati max-xogħol mhuwiex biss obbligu morali u investiment tajjeb għall-impjegaturi, huwa imperattiv legali stabbilit fid-Direttiva Qafas 89/391/KEE, appoġġata mill-ftehimiet qafas tas-sħab soċjali dwar l-istress relatat max-xogħol u l-fastidju u l-vjolenza fuq ix-xogħol.

L-impjegaturi għandhom responsabbiltà legali li jiżguraw li r-riskji fuq il-post tax-xogħol jiġu vvalutati u kkontrollati kif xieraq. L-involviment tal-ħaddiema f’dan il-proċess huwa essenzjali biex jiġu żgurati identifikazzjoni u ġestjoni aħjar u aktar effettivi tar-riskji. Il-ħaddiema u r-rappreżentanti tagħhom għandhom l-aħjar fehim tal-problemi li jistgħu jseħħu fuq il-post tax-xogħol tagħhom, u l-involviment tagħhom intwera li huwa fattur ta’ suċċess fil-ġlieda kontra r-riskji psikosoċjali fuq il-post tax-xogħol. 

Tista’ ssib aktar dwar il-gwida prattika hawnhekk.