Een belangrijk jubileum is aanleiding om terug te blikken op het verleden en vooruit te kijken naar nieuwe uitdagingen.
Naar aanleiding van zijn vijfentwintigjarig bestaan staat het Europees Agentschap voor veiligheid en gezondheid op het werk (EU-OSHA) even stil bij het belang van de kaderrichtlijn veiligheid en gezondheid op het werk (VGW), die dertig jaar geleden werd geïntroduceerd. Tevens kijkt het Agentschap ernaar uit om ondersteuning te bieden aan de Europese pijler van sociale rechten.
De kaderrichtlijn
De publicatie van Richtlijn 89/391/EEG — de Europese kaderrichtlijn veiligheid en gezondheid op het werk — in juni 1989 was een belangrijke mijlpaal voor werknemers in Europa. De kaderrichtlijn vormde de eerste uitgebreide EU-wetgeving inzake veiligheid en gezondheid op het werk en introduceerde algemene beginselen en minimumvoorschriften voor de hele regio.
In de kaderrichtlijn werden werkgevers verantwoordelijk gemaakt voor de veiligheid en de gezondheid van hun werknemers. De verantwoordelijkheid van de werkgevers, de vastgestelde preventiebeginselen en de voorlichting, opleiding, raadpleging en evenwichtige deelneming van de werknemers zijn de hoekstenen waarop de nieuwe aanpak voor de bescherming van veiligheid en gezondheid op het werk is gebaseerd. Cruciaal hierbij is dat de kaderrichtlijn ook het beginsel van de evaluatie van de risico's centraal stelde in de EU-wetgeving inzake veiligheid en gezondheid op het werk.
De kaderrichtlijn moest eind 1992 in alle lidstaten in nationale wetgeving zijn omgezet. Sindsdien zijn er vele andere richtlijnen gevolgd die betrekking hebben op specifieke aspecten van arbeid of gevaren.
In een mededeling van 2004 concludeerde de Europese Commissie dat de kaderrichtlijn en enkele hiermee samenhangende richtlijnen de nationale wetgeving inzake veiligheid en gezondheid eenvoudiger en efficiënter hadden helpen maken. Verder had de kaderrichtlijn bijgedragen tot de totstandbrenging van een risicopreventiecultuur op werkplekken in de EU en veiligheid en gezondheid op het werk (VGW) hoog op de agenda van de Europese Commissie geplaatst.
EU-OSHA heeft actief bijgedragen tot de doelstellingen van de latere communautaire strategie 2007-2012 voor de gezondheid en veiligheid op het werk en het strategisch EU-kader voor gezondheid en veiligheid op het werk 2014-2020, waardoor de latere consolidatie en coördinatie van nationale strategieën in de lidstaten van de EU werden ingeleid.
De Europese pijler van sociale rechten
Bijna dertig jaar na de introductie van de kaderrichtlijn biedt een andere mijlpaal, de Europese pijler van sociale rechten, de mensen in Europa verbeterde rechten op het gebied van sociale zekerheid en werkgelegenheid.
… Van het recht op een billijk loon tot het recht op gezondheidszorg; van een leven lang leren, een beter evenwicht tussen werk en privéleven, en gelijkheid van mannen en vrouwen, tot een minimuminkomen: met de Europese pijler van sociale rechten komt de EU op voor de rechten van haar burgers in een snel veranderende wereld.
Jean-Claude Juncker, voorzitter van de Europese Commissie, 17 november 2017
In de pijler wordt arbeid omschreven als een sociaal grondrecht en wordt voorzien in een hoog niveau van bescherming voor werknemers, ongeacht hun leeftijd. Twee van de twintig beginselen van de pijler hebben rechtstreeks betrekking op VGW:
- het recht op een gezonde, veilige en goed aangepaste werkomgeving;
- het recht op evenwicht tussen werk en privéleven.
De pijler staat voor steun op hoog niveau voor het werk van EU-OSHA. Het Agentschap heeft duidelijk een belangrijke rol te vervullen bij het ondersteunen van de waarden van de pijler en bij het in praktijk brengen van de beginselen ervan. Twee werkgebieden van EU-OSHA zijn van bijzonder belang:
- de campagnes "Een gezonde werkplek";
- het ondersteunen en ter beschikking stellen van praktische tools voor VGW-beheer op de werkplek, zoals OiRA.
Al het werk van het Agentschap draagt in een of meerdere opzichten bij aan veiligere en gezondere werkplekken en een duurzamer arbeidsleven in Europa, en geeft daarmee concreet gestalte aan de rechten die in de pijler zijn vastgelegd.
In 2019 vieren we daarom de dertigste verjaardag van de eerste EU-wetgeving inzake veiligheid en gezondheid op het werk – de kaderrichtlijn – die werknemers in de hele regio gelijke bescherming gaf. Tegelijkertijd kijkt EU-OSHA ernaar uit om praktische ondersteuning te bieden aan de Europese pijler van sociale rechten en de bescherming van werknemers in Europa te verbeteren. Een dergelijke erkenning van de waarde van zijn werk geeft het Agentschap een nieuwe stimulans om zich samen met zijn partners ervoor te blijven inzetten om Europa te maken tot een veiligere en gezondere plek om te werken.