Árið 2019 fagnar Evrópska vinnuverndarstofnunin (EU-OSHA) 25 árum af árangursríkri uppbyggingu pan-evrópsku samstarfsneti samstarfsaðila, sem allir eru skuldbundnir því að gera evrópska vinnustaði öruggari, heilbrigðari og afkastameiri.
Kofi Annan, ræða á minningardegi launþega, New York, 28. apríl 2002
Vinnuvernd (OSH) hefur verið órjúfanlegur hluti af Evrópuverkefninu frá upphafi. Evrópska kola- og stálsamfélagið (ECSC), sem stofnað var 1951, var hornsteinninn að því sem varð síðar að Efnahagsbandalagi Evrópu og síðan Evrópusambandinu (ESB), færði saman kola- og stáliðnað Evrópu í tilraun til þess að gera við brotna Evrópu og sækjast eftir samvinnuframtíð. Við þetta beindist skyndilega kastljósið að tveimur af hættulegustu vinnuumhverfum þess tíma. Þetta var kveikjan af einum af lykilmarkmiðum ECSC: að tryggja „jöfnun og endurbætur á aðbúnaði launþega“ í fyrrgreindum atvinnugreinum.
Það var hinsvegar ekki fyrr en 1985 að þríhliða nálgunin við vinnuvernd fékk meðbyr í Evrópu. Þökk sé frumkvæði Jacques Delors, forseta framkvæmdastjórnar Evrópusambandsins á þeim tíma, var hugmyndinni um „skoðanaskipti aðila vinnumarkaðarins“ gefið stjórnarskrárumboð í ESB, sem greiddi leiðina fyrir birtingu á Rammatilskipun (89/391/EEC) árið 1989, sem verður 30 ára 2019. Þessi mikilvægu þáttaskil fyrir vinnuvernd settu ekki eingöngu inn lágmarkskröfur fyrir öryggi og heilbrigði í ESB heldur einnig hina byltingarkenndu hugmynd um áhættumat.
Í kjölfar rammatilskipunarinnar setti framkvæmdastjórn Evrópusambandsins af stað herferð um alla Evrópu sem miðaði að því að beina kastljósinu vel og rækilega að vinnuvernd og skaðlegum áhrifum hættulegs vinnuumhverfis: Það lýsti yfir að 1992 væri Evrópuár öryggis, hreinlætis og heilbrigðis í vinnu. Þetta var svar við sláandi tölum frá evrópskum vinnustöðum — 4 milljónir slysa á vinnustað, 8.000 af þeim banaslys, voru tilkynnt árlega snemma á tíunda áratugnum, sem kostaði Evrópu 20 milljónir evra. Evrópuárinu var ætlað að auka vitund um vinnuverndaráhættu og viðkomandi löggjöf og beina athyglinni að vinnunni við umbætur öryggisstaðla.
Evrópuárið 1992 og aukið magn löggjafar um vinnuvernd lagði grunninn fyrir stofnsetningu sérstofnunar fyrir vinnuvernd — EU-OSHA.
Ákvörðunin að setja á fót stofnunina var gerð á leiðtogafundi framkvæmdastjórnarinnar í október 1993 og Reglugerð (EC) No 2062/1994 sem stofnaði EU-OSHA var tekinn upp 1994 með örlítilli lagfæringu 2019.
Hans-Horst Konkolewsky, fyrrum forstjóri EU-OSHA
Allt frá upphafi hefur EU-OSHA verið samstillt við vinnuverndaráætlanir og Framkvæmdastjórn Evrópusambandsins og hefur verið lykilgerandi í þessum áætlunum og samskiptum.
Verkefni og framtíðarsýn voru skýr allt frá upphafi:
- Að þróa, safna og veita gæðatryggðar upplýsingar, greiningar og verkfæri til að efla þekkingu, auka vitund og skiptast á vinnuverndarupplýsingum og góðum starfsvenjum.
- Að vera viðurkenndur leiðtogi við að stuðla að öruggum og heilbrigðum vinnustöðum í Evrópu til að tryggja snjallt, sjálfbært, afkastamikið atvinnulíf fyrir alla.
Árangursrík uppfylling þessara markmiða á síðustu 25 árum má rekja til tveggja styrkleika stofnunarinnar: samstarfsneti landsskrifstofa og þríhliða starfsaðferðir hennar.
Þríhliða módelið gerir það að verkum að skoðanir ríkisstjórna, samtaka atvinnurekenda og verkalýðsfélaga eru bæði virtar og hafa fulltrúa við ákvarðanatöku, sem styrkir þá áherslu sem EU-OSHA leggur á samvinnu og samstarf. Samsetning þessa módels og víðtæks samstarfsnets landsskrifstofa og félaga á landsvísu hefur tvöföld áhrif:
- Hún hefur verið mikilvæg við að koma á sameiginlegum skilningi á vinnustaðaáhættu og hvernig ætti að takast á við hana í framtíðinni.
- Hún hefur gert stofnuninni kleift að þróa og kynna forvarnarmenningu á vinnustöðum Evrópu á áhrifaríkan hátt.
Þessi afrek hafa hjálpað til við að gera vinnuaðstæður í aðildarríkjum ESB markvert betri.
Þetta er fyrir öðrum 25 árum af árangursríku samstarfi og eldmóði við að auka vitund og stuðla að góðum starfsvenjum á sviði vinnuverndar! Fylgstu með því fleiri greinar í þessari röð eru væntanlegar.