Το 2019, o Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία (EU-OSHA) γιορτάζει 25 χρόνια επιτυχούς ανάπτυξης και κινητοποίησης ενός πανευρωπαϊκού δικτύου εταίρων, οι οποίοι στο σύνολό τους έχουν δεσμευτεί για την ενίσχυση της ασφάλειας, της υγείας και της παραγωγικότητας στους χώρους εργασίας στην Ευρώπη.
Kofi Annan, ομιλία για την Ημέρα Μνήμης των Εργαζομένων, Νέα Υόρκη, 28 Απριλίου 2002
Η επαγγελματική ασφάλεια και υγεία (ΕΑΥ) αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του ευρωπαϊκού εγχειρήματος ήδη από τα πρώτα του βήματα. Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ), η οποία ιδρύθηκε το 1951 και αποτέλεσε τον θεμέλιο λίθο του οικοδομήματος που αργότερα εξελίχθηκε στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα και, στη συνέχεια, στην Ευρωπαϊκή Ένωση, συνένωσε τις βιομηχανίες άνθρακα και χάλυβα της Ευρώπης σε μια προσπάθεια να συνδεθεί η κατακερματισμένη Ευρώπη και να επιδιωχθεί ένα μέλλον συνεργασίας. Στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας βρέθηκαν ξαφνικά στο προσκήνιο δύο από τα πλέον επικίνδυνα εργασιακά περιβάλλοντα. Αυτό έδωσε το έναυσμα για έναν από τους βασικούς στόχους της ΕΚΑΧ: τη διασφάλιση της «εξίσωσης προς το καλύτερο του βιοτικού επιπέδου του εργατικού δυναμικού» στις προαναφερθείσες βιομηχανίες.
Ωστόσο, μόνο μετά το 1985 κέρδισε έδαφος η τριμερής προσέγγιση της ΕΑΥ στην Ευρώπη. Χάρη στην πρωτοβουλία του τότε προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Jacques Delors, η έννοια του «κοινωνικού διαλόγου» κατέστη συνταγματική επιταγή στο πλαίσιο της ΕΕ, ανοίγοντας τον δρόμο για τη δημοσίευση της οδηγίας-πλαισίου (89/391/ΕΟΚ) το 1989, της οποίας η 30ή επέτειος εορτάζεται το 2019. Αυτό το σημαντικό ορόσημο για την ΕΑΥ όχι μόνο όρισε τις ελάχιστες προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας στην ΕΕ, αλλά έθεσε επίσης στο επίκεντρό της την επαναστατική έννοια της εκτίμησης κινδύνου.
Στον απόηχο της οδηγίας-πλαισίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκίνησε μια πανευρωπαϊκή εκστρατεία με στόχο να αναδείξει πλήρως την ΕΑΥ και τις επιζήμιες συνέπειες των μη ασφαλών συνθηκών εργασίας: ανακήρυξε το έτος 1992 ευρωπαϊκό έτος ασφάλειας, υγιεινής και υγείας στον χώρο εργασίας. Αυτή ήταν η απάντηση στα συγκλονιστικά στοιχεία που είχαν καταγραφεί όσον αφορά τους χώρους εργασίας στην Ευρώπη — 4 εκατομμύρια εργατικά ατυχήματα, εκ των οποίων 8.000 θανατηφόρα, αναφέρονταν ετησίως στις αρχές της δεκαετίας του 1990, στοιχίζοντας στην Ευρώπη 20 εκατ. EUR. Στόχος του ευρωπαϊκού έτους ήταν η ευαισθητοποίηση όσον αφορά τους κινδύνους ΕΑΥ και τη σχετική νομοθεσία, καθώς και η προβολή του έργου που επιτελούνταν για τη βελτίωση των προτύπων ασφάλειας.
Το ευρωπαϊκό έτος 1992 και οι αυξανόμενη νομοθεσία για την ασφάλεια και την υγεία στην εργασία έθεσαν τις βάσεις για την ίδρυση ενός ειδικού οργανισμού για την ασφάλεια και την υγεία στην εργασία — του EU-OSHA.
Η σύσταση του Οργανισμού αποφασίστηκε σε σύνοδο κορυφής του Συμβουλίου τον Οκτώβριο του 1993, και στη συνέχεια το 1994 εκδόθηκε ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 2062/1994 σχετικά με την ίδρυση του EU-OSHA, ενώ το 2019 θα τεθεί σε ισχύ μια ελαφρά τροποποίηση του.
Hans-Horst Konkolewsky, πρώην διευθυντής του EU-OSHA.
Ο EU-OSHA ευθυγραμμίστηκε ευθύς εξαρχής με τις στρατηγικές της ΕΕ για την ΕΑΥ και με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, και αποτελεί βασικό παράγοντα στο πλαίσιο αυτών των στρατηγικών και της σχετικής επικοινωνίας.
Η αποστολή και το όραμα του EU-OSHA ήταν σαφή εξαρχής:
- να αναπτύξει, να συλλέξει και να παράσχει στοιχεία, αναλύσεις και εργαλεία διασφαλισμένης ποιότητας για την προαγωγή της γνώσης, την ευαισθητοποίηση και την ανταλλαγή πληροφοριών και βέλτιστων πρακτικών
- να αναγνωριστεί ως κορυφαίος οργανισμός για την προώθηση της ασφάλειας και της υγείας στους χώρους εργασίας στην Ευρώπη, με στόχο τη διασφάλιση έξυπνης, βιώσιμης και παραγωγικής οικονομίας χωρίς αποκλεισμούς.
Η επιτυχής εκπλήρωση αυτών των στόχων του Οργανισμού τα τελευταία 25 έτη μπορεί να αποδοθεί στα δύο πλεονεκτήματά του: το δίκτυο εστιακών πόλων και την τριμερή μέθοδο εργασίας.
Με το τριμερές μοντέλο οι απόψεις των κυβερνήσεων, των οργανώσεων εργοδοτών και των ενώσεων εργαζομένων γίνονται σεβαστές και εκπροσωπούνται στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, ενισχύοντας τις αξίες συνεργασίας και εταιρικών σχέσεων του EU-OSHA. Ο συνδυασμός αυτού του μοντέλου με το εκτεταμένο δίκτυο εστιακών πόλων και εταίρων του EU-OSHA σε εθνικό επίπεδο έχει διττό αποτέλεσμα:
- Έχει διαδραματίσει ουσιαστικό ρόλο στη διαμόρφωση κοινής αντίληψης των κινδύνων στους χώρους εργασίας και του τρόπου με τον οποίο θα πρέπει να αντιμετωπίζονται στο μέλλον.
- Έδωσε στον Οργανισμό τη δυνατότητα να αναπτύξει και να προωθήσει αποτελεσματικά τη νοοτροπία πρόληψης των κινδύνων στους χώρους εργασίας στην Ευρώπη.
Τα επιτεύγματα αυτά έχουν συμβάλει σημαντικά στη βελτίωση των συνθηκών εργασίας στα κράτη μέλη της ΕΕ.
Ας ευχηθούμε άλλα 25 χρόνια επιτυχούς συνεργασίας και αφοσίωσης στην ευαισθητοποίηση και την προώθηση ορθών πρακτικών στον τομέα της ΕΑΥ! Μείνετε συντονισμένοι για περισσότερα άρθρα σε αυτή τη σειρά.